सिंधू, गंगा आणि ब्रह्मपुत्रा येत्या काही वर्षात आटणार..?
उत्तर भारताची जीवनरेखा म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या सिंधू, गंगा आणि ब्रह्मपुत्रा या नद्यांच्या संदर्भात संयुक्त राष्ट्राने गंभीर इशारा दिला आहे. जागतिक तापमानवाढीमुळे हिमनद्या मागे हटल्याने भारतासाठी महत्त्वाच्या असलेल्या सिंधू, गंगा आणि ब्रह्मपुत्रा या प्रमुख हिमालयातील नद्यांमधील पाण्याचा प्रवाह येत्या काही दशकांत कमी होऊ शकतो, असा इशारा संयुक्त राष्ट्राचे महासचिव अँटोनियो गुटेरेस यांनी दिला आहे. गुटेरेस यांनी बुधवारी ‘आंतरराष्ट्रीय हिमनदी संरक्षण वर्ष’ या कार्यक्रमात हे वक्तव्य केले. पाकिस्तानसारख्या पुराचा इशारा त्यांनी दिला.
गुटेरेस म्हणाले, ‘पृथ्वीवरील जीवनासाठी हिमनद्या आवश्यक आहेत. जगातील 10 टक्के हिमनद्या व्यापतात. ग्लेशियर्स हे जगासाठी पाण्याचे प्रमुख स्त्रोत देखील आहेत.’ गुटेरेस यांनी चिंता व्यक्त केली की मानवी क्रियाकलाप ग्रहाचे तापमान धोकादायक नवीन स्तरांवर नेत आहेत आणि ‘ग्लेशियर्स वितळणे अत्यंत धोकादायक आहे.’ टनेज बर्फ कमी होत आहे, तर ग्रीनलँड बर्फाचे आवरण कमी होत आहे. आणखी वेगाने वितळणे. तेथे दरवर्षी 270 अब्ज टन बर्फ वितळत आहे.
आशियातील 10 प्रमुख नद्या हिमालयाच्या प्रदेशात उगम पावतात, जे त्याच्या पाणलोट क्षेत्रात राहणाऱ्या 1.3 अब्ज लोकांना पाणी पुरवतात. गुटेरेस म्हणाले, “येत्या दशकात हिमनद्या आणि बर्फाचा थर कमी होत असताना, सिंधू, गंगा आणि ब्रह्मपुत्रा यांसारख्या प्रमुख हिमालयातील नद्यांना पाण्याचा प्रवाह कमी झाल्याचा परिणाम दिसून येईल.” हिमालयावरील बर्फ वितळणे. त्याच वेळी, समुद्राची वाढती पातळी आणि खाऱ्या पाण्याच्या प्रवेशामुळे या प्रचंड ‘डेल्टा’चा मोठा भाग नष्ट होईल.
हा कार्यक्रम संयुक्त राष्ट्रांच्या 2023 च्या जल परिषदेच्या निमित्ताने आयोजित करण्यात आला होता. पाणी परिषदेने संयुक्त राष्ट्रांच्या दशकात पाणी आणि स्वच्छतेसाठी (2018-2028) कृतीसाठी केलेल्या कामाचा मध्यावधी आढावा औपचारिकपणे सुरू केला.
